Het vertrouwensbeginsel in het omgevingsrecht: het belang van een consequente houding in hoofde van de vergunningverlenende overheid

U past uw aanvraagdossier telkenmale aan om alsnog een omgevingsvergunning te bekomen die de wettigheidstoets bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen (RvVb) zou kunnen doorstaan. De vraag rijst dan of en in hoeverre u kan en mag vertrouwen op een eerdere positieve beoordeling vanwege de vergunningverlenende overheid die niet wordt geraakt door de motieven van een of meerdere tussengekomen vernietigingsarresten van de RvVb. In deze nieuwsbrief brengen we een belangrijk arrest van de RvVb onder de aandacht.

*****

Het arrest van 14 december 2023 (nr. RvVb-A-2324-0277, Lauwers en Rozsa) verdient extra aandacht.
Het feitenrelaas dat aan de grondslag van het arrest ligt, kan worden samengevat als volgt:

• 1ste vergunningsaanvraag: (volledige) vergunningverlening door het betrokken college; gedeeltelijke vergunningverlening door de deputatie; vernietiging van de gedeeltelijke vergunning door de RvVb.

• 2de vergunningsaanvraag: weigering van de gevraagde vergunning door het betrokken college; (volledige) vergunningverlening door de deputatie; vernietiging van de vergunning door de RvVb.

• 3de vergunningsaanvraag: weigering van de gevraagde vergunning door het betrokken college; weigering door de deputatie; verwerping van het (door vergunningsaanvragers ingestelde) vernietigingsberoep.

• 4de vergunningsaanvraag: weigering van de gevraagde vergunning door het betrokken college; weigering door de deputatie; verwerping van het (door vergunningsaanvragers ingestelde) vernietigingsberoep met het arrest van 14 december 2013.

In het arrest van 14 december 2023 herinnert de RvVb er vooreerst aan dat de voorgaande beslissingen steeds door de RvVb werden vernietigd. Het is dan ook niet evident dat uit die vernietigde beslissingen rechtmatige verwachtingen zouden kunnen worden geput in verband met de beoordeling van een nieuwe aanvraag.

Enigszins verrassend is het volgende oordeel van de RvVb: “Een vernietiging heeft daarentegen evenwel niet tot gevolg dat het bestaan van de feitelijke overwegingen die aan die beslissingen ten grondslag lagen, kan worden ontkend”.

In zoverre de overwegingen in de vernietigde beslissingen niet door de vernietigingsmotieven van de tussengekomen arresten worden geraakt, kunnen de vergunningsaanvragers worden bijgetreden dat dit in het licht van het vertrouwensbeginsel en het zorgvuldigheidsbeginsel een relevant gegeven kan zijn bij de motivering in functie van de beoordeling van voorliggende vergunningsaanvraag.

Ten gronde oordeelt de RvVb dat de vergunningsaanvragers het wel degelijk bij het rechte eind hebben waar zij aanvoeren dat de deputatie op een niet te verantwoorden wijze terugkomt op haar eerder oordeel m.b.t. de vergunningsaanvraag. De RvVb oordeelt finaal dat de vergunningsaanvragers net alle aanbevelingen ter harte hebben genomen en hun project stelselmatig hebben aangepast naar het standpunt van de deputatie. De RvVb oordeelt dan ook dat de bestreden vergunningsweigering getuigt van een kennelijk onredelijk oordeel. Het vertrouwens- en zorgvuldigheidsbeginsel verzetten zich ertegen dat de deputatie terugkomt op eerdere concrete toezeggingen die naar de vergunningsaanvragers zijn gedaan, zonder dat uit het bestreden weigeringsbesluit blijkt dat daarvoor afdoende motieven zouden bestaan die volgen uit een nieuw onderzoek van de relevante feitelijke gegevens van het dossier.

Een woord is een woord, ook in het omgevings(vergunningen)recht: wanneer vergunningsaanvragers kunnen aantonen dat zij de eerdere aanbevelingen van een vergunningverlenende overheid ter harte namen en hun project (stelselmatig) aanpasten in de hoop alsnog omgevingsvergunning te kunnen bekomen, en vertrouwen hadden in de eerdere toezeggingen die hen concreet en aantoonbaar werden gedaan, kan het de vergunningverlenende overheid zuur opbreken om zonder afdoende motivatie plots terug te komen op deze toezeggingen.

Een schending van het vertrouwensbeginsel zou aldus tot een vernietiging van een beslissing omtrent een omgevingsvergunning kunnen leiden.