Decreet wonen in eigen streek
Op 21 juni 2023 keurde het Vlaams Parlement het decreet over wonen in eigen steek goed.
De afgelopen decennia werd het voor vele Vlamingen steeds moeilijker om een eigen woning te kopen in de gemeente of de streek waar ze opgegroeid zijn. Zeker in bepaalde regio’s – die bijvoorbeeld een sterkere bevolkingsgroei, veel inwijking of grote voorspoed kennen – kunnen jonge of minder kapitaalkrachtige mensen geen woonst meer vinden in de gemeente waar ze nochtans een sterke band mee hebben. Zij moeten dan noodgedwongen uitwijken naar gemeenten waar ze geen of nauwelijks een band mee hebben, professioneel noch familiaal.
In het Vlaamse regeerakkoord 2019-2024 is er veel aandacht voor deze problematiek. Daarom werd er een nieuwe regeling uitgewerkt die het voor steden en gemeenten mogelijk moet maken om desgewenst een specifiek aandeel kavels of woningen exclusief voor te behouden voor minder kapitaalkrachtige inwoners die een duidelijke band met de gemeente of streek kunnen aantonen. Op deze manier wordt dit doelpubliek beschermd op de lokale vastgoedmarkt in de gemeenten met de hoogste vastgoedprijzen.
Het is de Vlaamse Regering die een lijst van gemeenten vaststelt die binnen het toepassingsgebied van het decreet vallen, en dus de hoogste vastgoedprijzen kennen. Het is verder aan de gekozen gemeenten zelf om uit te maken of ze opteren voor deze wonen in eigen streek-regeling / WIES-regeling.
In de gemeenten die opteren voor WIES, kunnen overdrachtsvoorwaarden gelden voor volgende gronden en de daarop opgerichte woningen:
nieuwe verkavelingen die tenminste vijf loten bevatten;
nieuwe groepswoningbouwprojecten en nieuwe appartementsgebouwen die ten minste vijf woongelegenheden bevatten;
een antimisbruikbepaling tegen het opsplitsen van projecten.
De overdrachtsvoorwaarde zal van toepassing zijn voor het volgende percentage: minimaal 40% voor ‘publieke gronden’ en minimaal 20% en maximaal 40% voor ‘private gronden’, telkens verminderd met het percentage voor de verwezenlijking van een sociaal of geconventioneerd woonaanbod.
De overdrachtsvoorwaarde houdt in dat gronden en de daarop opgerichte woningen slechts overgedragen kunnen worden aan personen die:
tijdens een periode van tien jaar voorafgaand aan de datum van de overdracht minstens vijf jaar onafgebroken hebben gewoond in de gemeente of de aangrenzende (Vlaamse) gemeente van het project in kwestie;
voldoen aan de voorwaarden met betrekking tot het onroerend bezit en inkomen, die blijk geven van een minder kapitaalkrachtige situatie (bepaald door een besluit van de Vlaamse Regering);
en ingeschreven zijn in de bevolkingsregisters.
Belangrijk: echtgenoten, wettelijk of feitelijk samenwonenden van de persoon aan wie een grond of woning wordt overgedragen ingevolge de WIES-regeling en die de woning (op de grond) mee gaan bewonen, moeten ook voldoen aan de voorwaarden 2° en 3° hierboven.
De gemeente kan ook nog strengere voorwaarden stellen.
De WIES-gemeente verleent een verplichte financiële tussenkomst in de waarde van de grondaandelen, die de WIES-koper in eigendom verwerft, ten belope van minstens 50% van de schattingsprijs. De gemeente kan ook zelf de grond verwerven.
Deze financiële tussenkomst wordt gewaarborgd in alle gevallen van overdracht van eigendom. In alle gevallen waarin de WIES-koper de WIES-grond en/of WIES-woning overdraagt aan een derde, dient de WIES-koper de financiële tussenkomst terug te betalen aan de gemeente, gebaseerd op de schattingsprijs van de grondaandelen bij overdracht.
De WIES-koper heeft gedurende 20 jaar een bewoningsverplichting. Indien daaraan niet wordt voldaan, moet er een vergoeding betaald worden aan de WIES-gemeente.
Het besluit dat uitvoering geeft aan het WIES-decreet zal normaliter later dit jaar worden goedgekeurd.